Artykuł oryginalny opublikowany we współpracy z POMELAC w Agrofakt: https://www.agrofakt.pl/pastuch-elektryczny-wybrac/

Pastwisko, na którym przebywają zwierzęta wymaga odpowiedniego ogrodzenia, które uniemożliwi ucieczkę naszych zwierząt, ale również ochroni je przed drapieżnikami. Rolnicy grodzą nie tylko pastwiska, ale również swoje uprawy. Coraz częściej słyszy się o plądrowaniu pól kukurydzy czy ziemniaków przez dziki, sarny i jelenie. Aby temu zapobiec należy odpowiednio dobrać pastuch elektryczny.

Wyróżnia się 3 rodzaje elektryzatorów w zależności od rodzaju prądu zasilającego pastuch elektryczny. Elektryzator może być podłączany do sieci, do akumulatora oraz baterii. Coraz więcej elektryzatorów wykorzystuje odnawialne źródła energii takie jak słońce czy wiatr (baterie słoneczne, generatory wiatru).

– Technologia zasilania z sieci jest tańsza w użytkowaniu. Trzeba mniej wydać na elektryzator o większej mocy, który jest zasilany z sieci, w stosunku do tego o podobnej mocy zasilanego z akumulatora – mówi Łukasz Giziewicz specjalista firmy Pomelac.

Dla koni w zupełności wystarcza taśma o odpowiednim napięciu. Szybko się uczą, gdzie są granice.

Elektryzatory sieciowe 230V są najtańsze w zakupie, eksploatacji i konserwacji. Natomiast elektryzatory zasilane akumulatorem lub baterią, są może trochę droższe, ale mają szereg zalet. Największą z nich jest to, że są niezależne od prądu stałego, z którym, jak wiadomo na wsi jest różnie. Wystarczy jedna burza i połowa hodowców jest pozbawiona prądu, a krowy ten fakt wykorzystują bardzo szybko po odkryciu, że w ogrodzeniu prądu jednak nie ma.

Ogrodzenia tego typu można również podzielić ze względu na możliwość ich przemieszczania. Wyróżnia się ogrodzenia stałe oraz przenośne, dzięki którym możemy wykorzystać system tzw. kwaterowy.

Pastuch elektryczny stały

Ogrodzenia stałe najczęściej budowane są z głównych, grubych słupów drewnianych umieszczanych w równej odległości, ale przede wszystkim na początku, końcu oraz w załamaniach. Słupy główne mogą być również wykonane z włókna szklanego. Główne słupy powinny być wkopane na głębokość co najmniej 1 m. Wewnątrz rowu, w którym umieszczamy słupy możemy dodatkowo umieścić prostopadle bele usztywniające konstrukcje. Słupy główne powinny mieć ok. 10 cm średnicy i być wykonane z drewna dobrej jakości i koniecznie zaimpregnowane. Jako materiał służący za przewodnik prądu rolnicy najczęściej wykorzystują drut ocynkowany, linkę, taśmę i rzadziej plecionkę. Drut ocynkowany ma wiele wad np. trudno się go zwija, nie jest plastyczny, zajmuje po złożeniu bardzo dużo miejsca, często się zrywa.

Wbrew pozorom najtrudniejszym gatunkiem do zabezpieczenia są owce, bo mają bardzo gęstą okrywę włosową.

– Każdy szuka oszczędności i minimalizuje koszty. Wszystko zależy o tego jakim nakładem hodowcy chcą zabezpieczyć zwierzęta i spać spokojnie. Trzeba się zastanowić jaka jest wartość tego co ogradzamy w stosunku do wartości ogrodzenia. To jest trochę jak z ubezpieczeniem samochodu. Ubezpieczenie rośnie wraz z wartością samochodu. Rozsądnie jest zrobić ogrodzenie solidnie. Nawet można zlecić to profesjonalnej ekipie, która się tym zajmuje. W Polsce nie jest to popularne, próbujemy dociec dlaczego. Czerpiemy doświadczenia od naszych sąsiadów z zachodu i również świadczymy tego typu usługi. Coraz więcej użytkowników decyduje się na wykonanie ogrodzenia przez profesjonalną ekipę. Postawiliśmy już 40 km takich ogrodzeń. Montaż wyceniany jest indywidualnie, rozmawiamy z rolnikami i ustalamy szczegóły – tłumaczy pan Łukasz.

Plecionka się u mnie nie sprawdziła. Po jednym sezonie była porwana.

Karol, hodowca bydła mięsnego z pow. siedleckiego

– Plecionka się u mnie nie sprawdziła. Po jednym sezonie była porwana. Zamontowałem zwykły drut ocynkowany w 2 rzędach, a po środku taśmę. Nie zwijam na zimę, bo cały rok bydło jest na pastwisku – mówi pan Karol, hodowca bydła mięsnego z pow. siedleckiego.

Koszt całkowitego ogrodzenia 1 ha pastwiska przy pomocy pastucha stałego zasilanego z sieci to ok. 3 tys.zł (w koszt wchodzi zestaw pastuch, słupki, pale drewniane, izolatory, sprężyny naciągowe, napinacz, plecionka, zestaw bramowy, przewód podłączeniowy, odgromnik, uziom, tabliczka – „Uwaga! Ogrodzenie elektryczne”). Największy koszt stanowi w tym przypadku zakup drewna.

Pastuch elektryczny przenośny

Pastuchy przenośne są bardzo wygodnym rozwiązaniem dla kwaterowego wypasu. Jednak mają kilka wad, o których należałoby wspomnieć. Plastikowe słupki kupuje się oddzielnie lub razem z zestawem do elektryzatora i taśmą. Słupki łączy się taśmą, linką lub drutem ocynkowanym. Słupki wykonane są z plastiku, który jest giętki i łamliwy. Kolec dzięki któremu słupek zostaje wbity w ziemię jest często bardzo krótki. Słupki również mają tę wadę, że niezbyt nadają się do terenów bagnistych, o wysokim poziomie wód gruntowych. Z zalet, które warto wymienić to oczywiście cena. Słupki kosztują od 4 zł do 15 zł za sztukę. Ostatnio na rynku pojawiły się słupki drewniane przelotowe o zaostrzonym końcu oraz słupki metalowe. Są droższe, ale bardziej stabilne.

Pastuch przenośny świetnie sprawdza się w wypasie kwaterowym

Zestaw kompletny pastucha elektrycznego z taśmą (dla koni) kosztuje ok. 400 zł. Zestawy z plecionką są droższe, bo kosztują ok. 550 zł. Zestawy pastuchów z linką stalową do ochrony upraw przed dziką zwierzyną i dla bydła opasowego oraz mlecznego kosztują ok. 1000 zł (cena zależy od długości ogrodzenia).

Mierniki

Zamiast chodzić co 2, 3 dzień i sprawdzać prawidłowe działanie pastucha (najczęstsza metoda to dotknięcie jedną ręką ogrodzenia trawą, a drugą podłoża i sprawdzenie czy „kopie”), warto zainwestować w miernik, czyli tzw. detektor uszkodzeń.  Mierniki kosztują ok. 250–350 zł. Mierniki mierzą napięcie i natężenie impulsu oraz straty i upływy.

W pastuchu musi być odpowiednio dostosowane napięcie, żeby przeszło przez sierść i skórę, oraz energia, która spowoduje uczucie bólu, dzięki któremu zwierzę będzie unikać pastucha

Napięcie i energia

W pastuchu musi być odpowiednio dostosowane napięcie, żeby przeszło przez sierść i skórę oraz energia, która spowoduje uczucie bólu, dzięki któremu zwierzę będzie unikać pastucha. Przy budowie pastucha koniecznie trzeba pamiętać o odgromniku oraz uziemieniu.

– Napięcie jest to sposób na rozprowadzenie prądu. Im dłuższe ogrodzenie, tym powinno być wyższe napięcie w elektryzatorze. Najistotniejsza jest siła impulsu docierającego do zwierzęcia. Bardzo ważną informacją dla rolnika powinny być 2 wartości charakteryzujące elektryzator – wielkość zmagazynowana urządzenia oraz faktyczna siła impulsu, który dociera do zwierzęcia. Należy uczulić rolników, na to, aby prawidłowo te wartości rozróżniali. Często podawana jest tylko wielkość teoretyczna, czyli zmagazynowana jako jedyna charakteryzująca elektryzator – uczula specjalista.

Pastuch elektryczny – prawidłowe dostosowanie

Elektryzator należy dostosować do:

• Gatunku zwierzęcia utrzymywanego na pastwisku
• Możliwości zasilania
• Wielkości grodzonego terenu
• Nierówności i ukształtowania powierzchni
• Obecności wysokiej roślinności
• Występujących na danym terenie zwierząt dzikich

Różnica w gatunku polega przede wszystkim na jego gabarytach oraz ilości i gęstości sierści. Najtrudniej zabezpieczyć przed ucieczką zwierzęta duże i włochate – bydło długowłose i o grubej skórze – opasy, owce oraz kuce, ponieważ sierść stanowi pewnego rodzaju izolację. Wbrew pozorom najłatwiej wybudować ogrodzenie dla bydła mlecznego oraz koni.

Najczęstszymi uciekinierami są cielęta, prześlizgujące się pod ogrodzeniem

– Dla bydła mlecznego sugerujemy mniejszej mocy urządzenia, które również są skuteczne. Najmniejszej mocy urządzenia, które mamy w ofercie to 400 mJ, dobrze sprawdzają się przy krótkich ogrodzeniach dla bydła mlecznego, koni, małych psów, psów z krótką sierścią. Raczej o przydomowym zastosowaniu, dla psów czy 2 krów. Dla dzików czy bydła opasowego sugerujemy urządzenia powyżej 3 dżuli siły wyjściowej. Mamy również elektryzatory 6-dżulowe, które dobrze się sprawdzają w takim zastosowaniu – zaleca Giziewicz.

W okresie silnego wzrostu traw i krzewów, należy wykaszać rośliny pod dolną linką pastucha, ponieważ roślinność dotykająca linki powoduje duże straty energii. W związku z czym zwierzęta będą otrzymywały słabszy impuls bólu i chętnie z tego skorzystają przy pierwszej nadarzającej się okazji.

Najtrudniej chronić pastwiska i pola uprawne przed dzikami. Zwierzęta te mają bardzo grubą powłokę skórną i tłuszczu podskórnego oraz gęstą sierść, która znakomicie izoluje. Na rynku można znaleźć specjalne ogrodzenia na dziki.

Ważne informacje

– Często na pastwiskach widzi się takie półśrodki. Użytkownicy szukają oszczędności w miejscach gdzie nie powinni tego robić. Tani elektryzator, jeśli jest dobrze zrobione ogrodzenie, poradzi sobie w wielu sytuacjach. Trzeba zadbać o to, żeby to ogrodzenie było dobrze wykonane: żeby były izolatory, żeby w odpowiedni sposób łączyć przewodniki, żeby zadbać o to, żeby przewody doprowadzające prąd do ogrodzenia były izolowane i dostosowane do tego celu. Przewody przyłączeniowe to są przewody grubo izolowane, które można swobodnie zakopać w ziemi, czy przeprowadzić w wodzie. Użytkownicy często nie zdają sobie sprawy z tego, że taki przewód do instalacji domowej jest niewystarczający do tego typu instalacji, ponieważ ma zupełnie inny zakres napięć – mówi specjalista.